kaniagostyn *UKS Kania Gostyń

Historia Miasta. HISTORIA

Opatów należy do najstarszych i bogatych w wydarzenia historyczne miast polski. U początku jego istnienia powstała osada i warowny gród noszący nazwę "Żmigród" położony prawdopodobnie na wzgórzu , w okolicach dzisiejszego klasztoru Bernardynów.
Po podziale państwa przez Bolesława Krzywoustego w 1138 roku Opatów został włączony do Dzielnicy Sandomierskiej, stając się własnością książęcą. Przeżywał wówczas okres znacznego rozwoju gospodarczego i demograficznego. Pod koniec XII w. wzniesiono tutaj kościół kolegiacki.
W 1237 r. książę śląski Henryk Brodaty , wówczas również książę krakowski i sandomierski oddał Opatów wraz z okolicznymi wsiami biskupowi lubuskiemu. W czasie najazdów Tatarów na Polskę w 1241 roku Opatów doznał dotkliwych zniszczeń . W roku 1282 Opatów uzyskał miejski przywilej lokacyjny . Opatów znajdował się wówczas na ważnym szlaku handlowym, biegnącym od Morza Czarnego przez Wyżynę Podolską do Sandomierza , a stąd przez Opatów na północ i w kierunku Krakowa. Przez miasto wiodły również szlaki handlowe na Ruś i Węgry, odbywały się targi i jarmarki.
Dzięki temu bogaciło się miasto, rozwijało rzemiosło, warsztaty rękodzielnicze.
Po kolejnym w historii miasta najeździe i zniszczeniu przez Tatarów w 1502 r Opatów wraz z okolicznymi wsiami nabył kanclerz Krzysztof Szydłowiecki . Rządy kanclerza doprowadziły miasto do ponownego rozkwitu . Otoczono je murem obronnym z czterema bramami : Krakowska , Sandomierską, Lubelską i Warszawską, wybudowano ratusz wodociągi miejski i łaźnie.
Opatów od XV w. aż do rozbiorów Rzeczypospolitej stał się miejscem sejmików wojewódzkich Ziemi Sandomierskiej co miało znaczny wpływ na jego dalszy rozwój . Istniejący handel i rzemiosło zaczęły dynamiczniej się rozwijać.
Po śmierci kanclerza Szydłowieckiego Opatów przeszedł w ręce rodziny Tarnowskich, a potem Ostrogskich, Radziwiłłów, Lubomirskich i Potockich.
W XVII i XVIII w. Opatów znów nawiedzają wojny , pożary i epidemie, które niszczą dorobek wielu pokoleń, doprowadzając do stopniowego upadku .
Po rozbiorach miasto znalazło się w zaborze rosyjskim. Mieszkańcy Opatowa oraz chłopi z okolicznych wiosek brali czynny udział w Powstaniu Listopadowym.
W okresie Powstania Styczniowego Ziemia Opatowska była terenem walk powstańczych.21 lutego 1864 r. rozegrała się tu jedna z większych bitew powstania - bitwa zakończyła się porażka powstańców z Dywizji Krakowskiej dowodzonej przez majora Ludwika "Topora" Zwierzdowskiego. Rannego w tej bitwie dowódcę wziętego do niewoli i stracono dwa dni później na rynku w Opatowie.
Ludwik Zwierzdowski "Topór"stał się do dziś czczonym bohaterem ziemi opatowskiej.
Po powstaniu miasto coraz bardziej traciło na znaczeniu. Do upadku znaczenia gospodarczego w regionie przyczyniło się powstanie prężnego ośrodka przemysłowego w Ostrowca Św. wchodzącego w okresie międzywojennym skład Centralnego Okręgu Przemysłowego.
W czasie II wojny światowej obszar Opatowa był wielokrotnie pacyfikowany . Hitlerowcy zamordowali tu ok. 5 tyś. ludzi ( tj. blisko połowę ludności ) Rejon Gór Świętokrzyskich do którego wchodzi Opatów był kolebką ruchu partyzanckiego.
W opatowskim powiecie działały organizacje wojskowe głównie AK, BCh i GL oraz słynny oddział partyzancki "Jędrusie". Opatów został wyzwolony podczas ofensywy styczniowej wojsk radzieckich 14 stycznia 1945 r. Od wyzwolenia Opatów spełnia rolę ośrodka administracyjno-gospodarczego o zdecydowanej przewadze produkcji rolnej , usług i drobnego przemysłu. Od 1999 roku po wprowadzeniu reformy administracyjnej miasto Opatów ponownie stał się siedzibą władz powiatowych. Bogata i ciekawa historia miasta i okolic pozostawiła po sobie wiele cennych zabytków kultury materialnej, które warto zobaczyć .
Najcenniejszym zabytkiem miasta jest Kolegiata pod wezwaniem św. Marcina z XII w. jeden z najcenniejszych zabytków architektury romańskiej w Polsce. Na przełomie XV i XVI oraz w wieku XVIII była przebudowywana. Jest to 3- nawowa bazylika z transeptem i 2-wieżowa fasadą . We wnętrzu na szczególną uwagę zasługuje XVI wieczny zespół nagrobków z marmuru i brązu rodziny Szydłowieckich ,umiejscowiony w nawie poprzecznej z reliefową płytą tzw. Lamentem Opatowskim płaskorzeźbą z brązu wyrażającą rozpacz przedstawicieli różnych grup społecznych po śmierci kanclerza Szydłowieckego . Poza tym warto zwrócić uwagę na renesansowy obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem i św. Janem przypisywany autorstwu Timoteo Viti z Urbano, polichromie ,portale wewnętrzne i detale kamieniarskie ,a także barokowe stalle kanonickie. W romańskiej kolegiacie przechowywany jest dokument nadający prawa miejskie tzw."Przywilej Opatowski"
- Brama Warszawska wraz z pozostałości murów obronnych fundacji Kanclerza Krzysztofa Szydłowieckiego zbudowana z kamienia na planie kwadratu w latach 1520-30 .Wchodziła niegdyś w system obronny renesansowego Opatowa.
- Klasztor OO Bernardynów z połowy XIV w. stojący na miejscu pierwszego kościoła opatowskiego wzniesionego podobno już w 1040 r. kiedy osadę nazywano Żmigród,. Obecnie istniejące zabudowania zostały gruntownie przebudowane w latach 1751-1765 w stylu późnego baroku. Jedno nawowy kościół ma charakter rokokowy. Na szczególna uwagę zasługują rzeźby w ołtarzu głównym dłuta Macieja Polejowskiego przedstawiciela tzw. krakowskiej szkoły rzeźby doby rokoko. Poza tym cenne są także ołtarze boczne wypełniające wnęki w bokach nawy, rzeźba Chrystusa w tłoczni mistycznej, a także epitafia. W kościele zachował się również unikatowy krucyfiks gotycki z 1400roku. Do kościoła przylega budynek klasztoru z częściowo zachowanym piewotnym układem architektonicznym.
- Ratusz Miejski narożna budowla w rynku z podcieniami z XVI / XVII w. / obecnie siedziba Rady i Urzędu Miasta i Gminy/.
- Podziemna trasa turystyczna powstała na bazie układu dawnych piwnic kupieckich ,wyrobisk połączonych na różnych poziomach schodami .Udostępniona do zwiedzania w 1984 r. trasa jest unikatowym przykładem architektury podziemnej. Zawiera ona 50 łukowo sklepionych komór o długości 400 m i biegnie znajdujące się pod rynkiem na trzech poziomach piwnice do 14,5 m głębokości.
Ciekawym obiektem zabytkowe wartym zwiedzenia na terenie gminy Opatów , jest pozostałości dawnego zamku rodu Tudorowskich znajduje się we wsi Tudorów. Pierwsza wzmianka o zamku "Castrum Tudorow" pochodzi z 1361 r. W 1517 r. Jan Tudorowski sprzedał zamek Krzysztofowi Szydłowieckiemu właścicielowi Opatowa . Kolejno właścicielami zamku w Tudorowie były rody: Tarnowskich, Ostrogowskich, Wiśniowieckich, Lubomirskichi Potockich. Dziś po zamku pozostała jedyni murowana wieża, prawdopodobnie z XV w.
Warto też zobaczyć malowniczo położony na wzniesieniu 200 m w miejscowości Ptkanów kościół romański przebudowany, w XIV / XV wieku.